ซอร์เมะห์ วัฒนธรรมการกรีดตาที่สะท้อนความงามของหญิงเปอร์เซียโบราณ ถึงสาวอิหร่านในปัจจุบัน Workspacez จะมาเจาะลึกถึงอดีต ของต้นกำเนิด Eyeliner ที่สาวๆนิยมใช้ในปัจจุบัน

การกรีดตา หรือเขียนขอบตาด้วย อายไลเนอร์ (Eyeliner) ถือเป็นเทคนิคการแต่งหน้าสร้างความเฉียบคมให้ดวงตาของสาวๆ ดุจดั่งนางพญาเหยี่ยวเพื่อเสริมความมั่นใจ ที่ผู้หญิงทั่วโลกใช้กันเป็นปกติ

ทว่า สำหรับหญิงสาวชาวอิหร่านนั้น อายไลเนอร์ที่เรียกว่า ซอร์เมะห์ (Sormeh) ซึ่งมีลักษณะเป็นผงสีดำที่ทำมาจากการบดหินต่างๆ จนได้เป็นผงสีดำละเอียด กลับมีความสำคัญกับพวกเธอเป็นพิเศษ

เนื่องจากเป็นสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงวัฒนธรรม และความเชื่อที่มีมาตั้งแต่สมัยยังเป็นชาวเปอร์เซีย ที่แม้ว่าจะผ่านมากว่า 2,000 ปีแล้ว แต่สาวอิหร่านบางคนยังคงใช้ซอร์เมะห์’ แต่งแต้มเสริมความงามรอบๆ ดวงตาของเธออยู่

และไม่เพียงแต่เป็นบรรทัดฐานทางความงามแล้ว Baccarat ซอร์เมะห์ยังมีความหมายเชิงสัญลักษณ์ และเป็นการรำลึกถึงความหลังของชาวอิหร่านอีกด้วย ซึ่งสาวๆ ชาวอิหร่านเชื่อว่า ซอร์เมะห์คือตัวกลางที่ช่วยเชื่อมโยงพวกเธอเข้ากับมรดกทางวัฒนธรรม และขนบประเพณีบรรพบุรุษของพวกเธอ

อีกทั้งด้านความเชื่อ ที่เชื่อว่าการแต่งหน้าโทนสีเข้ม สามารถปกป้องดวงตาอันสวยงาม จากสภาพอากาศ ปัดเป่าวิญญาณชั่วร้าย เสริมขนตาให้แข็งแรง และเพื่อรักษาโรค นอกจากนี้ยังแสดงถึงสถานภาพการสมรสของผู้หญิงอีกด้วย

โดยความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของซอร์เมะห์ ปรากฏชัดในวรรณคดี กวีนิพนธ์และศิลปะเปอร์เซีย โดยมีรูปปั้นเอเลไมต์โบราณ (Elamite) ที่มีดวงตาประดับประดาด้วยเม็ดสีดำนี้

แม้กระทั่งด้านความสำคัญทางศาสนา เม็ดสีดำ ที่เรียกว่าซอร์เมะห์นี้ยังได้
รับการยอมรับอย่างกว้างขวางว่าเป็น ‘ฮาลาล’ (การผลิต การให้บริการ หรือการจำหน่ายใดๆ ที่ไม่ขัดต่อบทบัญญัติของศาสนาอิสลาม) ได้รับอนุญาตในประเทศมุสลิม

โดยมีเงื่อนไขว่าจะต้องใช้โดยไม่มีเจตนา เพื่อดึงดูดความสนใจทางเพศ โดยความเชื่อนี้เกิดจากท่านศาสดามูฮัมหมัดที่ใช้แร่พลวง (Ithid) ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของซอร์เมะห์ ในทางการแพทย์และการแต่งหน้า

นอกจากนี้ ด้วยกฎระเบียบทางศาสนาที่จำกัดด้านการแต่งกายของผู้หญิงมุสลิม ที่ต้องแต่งมิดชิดและคลุมฮิญาบตลอดเวลาแล้วนั้น ทำให้การแต่งหน้าโดยเฉพาะดวงตาจึงมีความสำคัญด้านการแสดงตัวตนสำหรับสาวๆ ชาวอิหร่านอย่างมาก
.
ชิริน เนชัต ( Shirin Neshat) ศิลปิน และผู้กำกับจากบรูกลิน กล่าวไว้ว่า “การแสดงตัวตนของผู้หญิงอิหร่าน นั้นส่วนใหญ่อยู่ที่ใบหน้า เพราะร่างกายส่วนใหญ่ถูกปกปิดเอาไว้ พวกเธอจึงต้องให้ความสำคัญกับใบหน้าของตนเองเป็นอย่างมาก ซึ่งแตกต่างจากผู้หญิงที่อื่นๆ บนโลกใบนี้ เพราะตัวตนของพวกเธอถูกกำหนดไว้แค่ที่ดวงตา ริมฝีปาก ผิวพรรณ และการจ้องมองผ่านดวงตา”

ดังนั้น อิทธิพลของซอร์เมะห์ในประเทศอิหร่าน ได้พิสูจน์ถึงความสำคัญ ของมรดกทางวัฒนธรรม ทั้งด้านความเชื่อ และความงามของหญิงสาว ในอดีตจนถึงปัจจุบัน ที่กลายเป็นสะพานเชื่อมโยงผู้หญิงรุ่นต่อรุ่นเข้ากับบรรพบุรุษของพวกเธอ

ความนิยมการกรีดตาด้วยซอร์เมะห์ ที่ยังมีอยูู่จึงตอกย้ำถึงความเป็นอมตะแห่งอัตลักษณ์ของหญิงสาวอิหร่าน ที่แม้ว่าการแต่งหน้าร่วมสมัย และเครื่องสำอางจากตะวันตก จะเข้ามามีอิทธิพลมากขึ้นตามกาลเวลาที่เปลี่ยนไป

แต่มรดกของซอร์เมะห์ จะยังคงเป็นเสาหลักอันน่าภาคภูมิใจ แห่งมรดกทางวัฒนธรรมของชาวอิหร่านต่อไป